۱. شته‌ها (Aphids)
شته‌ها حشرات کوچک و نرمی هستند که معمولاً به رنگ‌های سبز، سیاه، زرد یا حتی صورتی دیده می‌شوند و بدنی شبیه گلابی دارند. اندازه آن‌ها خیلی کوچک است، چیزی حدود ۱ تا ۳ میلی‌متر. این حشرات عاشق جمع شدن هستند و معمولاً آن‌ها را به صورت دسته‌های بزرگ در زیر برگ‌ها، نوک شاخه‌های جوان و غنچه‌ها پیدا می‌کنید. شته‌ها از شیره گیاه تغذیه می‌کنند و با فرو کردن خرطومشان در بافت گیاه، مواد غذایی آن را می‌مکند. آن‌ها به سرعت هم تکثیر می‌شوند، پس اگر یکی دو تا شته دیدید، بدانید که احتمالاً تعدادشان خیلی بیشتر است.
نشانه‌های وجود شته:
- برگ‌های پیچ خورده و تغییر شکل داده: وقتی شته‌ها از شیره گیاه تغذیه می‌کنند، برگ‌ها دیگر صاف و یکدست نیستند و کج و کوله می‌شوند.
- ماده چسبناک روی برگ‌ها (عسلک): شته‌ها ماده‌ای شیرین و چسبناک به نام "عسلک" از خود دفع می‌کنند. این ماده روی برگ‌ها می‌ریزد و آن‌ها را براق و چسبنده می‌کند.
- پیدا شدن قارچ سیاه رنگ (قارچ دوده): روی همین عسلک‌ها، یک نوع قارچ سیاه رنگ به نام "قارچ دوده" رشد می‌کند که ظاهر گیاه را کثیف و تیره نشان می‌دهد و جلوی رسیدن نور خورشید به برگ‌ها را می‌گیرد.
- ضعف و زردی گیاه: گیاه انرژی خود را از دست می‌دهد، برگ‌هایش زرد می‌شوند و رشدش متوقف می‌شود.
- حضور مورچه‌ها: مورچه‌ها عاشق عسلک هستند و به همین دلیل، اغلب در اطراف گیاهان آلوده به شته دیده می‌شوند. آن‌ها حتی ممکن است از شته‌ها در برابر حشرات مفید دیگر محافظت کنند!
چطور با شته‌ها مبارزه کنیم؟
- شستشو با آب: این ساده‌ترین راه است! با یک شلنگ آب و فشار متوسط، شته‌ها را از روی برگ‌ها، به خصوص زیر آن‌ها، بشویید. این کار را هر چند روز یک بار تکرار کنید.
- صابون حشره‌کش: صابون‌های مخصوص حشره‌کش را طبق دستور روی بسته‌بندی با آب مخلوط کنید و روی تمام قسمت‌های گیاه اسپری کنید. این صابون‌ها با از بین بردن لایه محافظ شته، باعث مرگ آن‌ها می‌شوند.
- روغن چریش (Neem Oil): این روغن طبیعی، یک آفت‌کش عالی است. آن را با آب مخلوط کرده و روی گیاه اسپری کنید. روغن چریش نه تنها شته‌ها را می‌کشد، بلکه جلوی رشد و تخم‌گذاری آن‌ها را هم می‌گیرد.
- دشمنان طبیعی: برخی حشرات مثل کفشدوزک‌ها و بالتوری‌ها عاشق خوردن شته‌ها هستند. با کاشتن گل‌هایی مثل شوید، گشنیز و گل همیشه بهار، می‌توانید این حشرات مفید را به باغچه خود دعوت کنید.
۲.کنه‌های تار عنکبوتی (Spider Mites)
برخلاف اسمشان، کنه‌های تار عنکبوتی حشره نیستند، بلکه موجوداتی شبیه عنکبوت‌های بسیار ریز هستند (کمتر از نیم میلی‌متر). آن‌ها آنقدر کوچک هستند که با چشم غیر مسلح به سختی دیده می‌شوند. کنه‌ها عاشق هوای گرم و خشک هستند و به سرعت تکثیر می‌شوند. آن‌ها در زیر برگ‌ها زندگی می‌کنند و با سوراخ کردن سلول‌های گیاه، شیره آن را می‌مکند.
نشانه‌های وجود کنه تار عنکبوتی:
- نقاط ریز زرد یا سفید روی برگ‌ها: این نقطه‌ها شبیه پاشیدن نمک روی برگ هستند و نشان می‌دهند سلول‌های گیاه آسیب دیده‌اند.
- تار عنکبوت‌های بسیار ظریف: در موارد شدید، می‌توانید تار عنکبوت‌های نازکی را زیر برگ‌ها، بین شاخه‌ها و روی جوانه‌ها ببینید. این تارها با تارهای عنکبوت معمولی فرق دارند و بسیار نازک‌تر و پودری‌تر به نظر می‌رسند.
- زرد شدن، قهوه‌ای شدن و ریزش برگ‌ها: در نهایت، برگ‌ها از بین می‌روند و می‌ریزند.
چطور با کنه‌های تار عنکبوتی مبارزه کنیم؟
- افزایش رطوبت: کنه‌ها از رطوبت بدشان می‌آید. پس برگ‌های گیاه را مرتباً با آب غبارپاشی کنید، مخصوصاً در روزهای گرم و خشک.
- شستشو: برگ‌ها را به طور منظم با آب یا محلول آب و صابون ملایم بشویید تا کنه‌ها از روی آن‌ها پاک شوند.
- روغن چریش: این روغن برای کنه‌ها هم مثل شته‌ها، بسیار موثر است.
- کنه‌کش‌ها: در موارد خیلی شدید و وقتی دیگر راه‌ها جواب نمی‌دهند، باید از سموم مخصوص کنه‌ها (کنه‌کش‌ها) استفاده کنید. حواستان باشد که سموم حشره‌کش معمولی روی کنه‌ها اثر ندارند.
۳. مگس سفید (Whiteflies)
مگس‌های سفید حشرات کوچک و بالداری هستند که بال‌هایشان با پودر سفیدی پوشیده شده است. آن‌ها معمولاً در زیر برگ‌ها پنهان می‌شوند. اگر گیاه را تکان دهید، یک عالمه از آن‌ها به صورت ابری به پرواز در می‌آیند. مگس سفید هم مثل شته‌ها، از شیره گیاه تغذیه می‌کند و عسلک تولید می‌کند.
نشانه‌های وجود مگس سفید:
- دیدن مگس‌های سفید کوچک: وقتی گیاه را تکان می‌دهید، متوجه پرواز آن‌ها می‌شوید.
- وجود عسلک و قارچ دوده: درست مثل شته‌ها، مگس سفید هم عسلک تولید می‌کند که باعث رشد قارچ سیاه دوده می‌شود.
- زردی و پژمردگی برگ‌ها: به دلیل از دست دادن شیره گیاه، برگ‌ها ضعیف و پژمرده می‌شوند.
چطور با مگس سفید مبارزه کنیم؟
- کارت‌های چسبنده زرد: این کارت‌ها به رنگ زرد هستند و مگس‌های سفید را به خود جذب می‌کنند و به آن‌ها می‌چسبند.
- شستشوی مکرر: زیر برگ‌ها را مرتباً با فشار ملایم آب بشویید تا تخم‌ها و لاروهای مگس سفید از بین بروند.
- صابون حشره‌کش و روغن چریش: این محلول‌ها برای از بین بردن مگس سفید بسیار موثر هستند.
۴. شپشک‌های آردآلود (Mealybugs)
شپشک‌های آردآلود، حشرات کوچکی هستند که با یک پوشش سفید و پودری (که شبیه پنبه یا آرد است) پوشیده شده‌اند. آن‌ها معمولاً در گوشه‌های برگ‌ها، شکاف‌های ساقه و محل‌هایی که برگ به ساقه وصل می‌شود، پنهان می‌شوند. این شپشک‌ها هم با مکیدن شیره گیاه، باعث ضعف و آسیب به آن می‌شوند و عسلک تولید می‌کنند.
نشانه‌های وجود شپشک آردآلود:
- توده‌های سفید و پنبه‌ای شکل روی گیاه: این یکی از بارزترین نشانه‌هاست.
- وجود عسلک و قارچ دوده: مشابه شته و مگس سفید.
- کندی رشد و ضعف گیاه: گیاه دیگر شاداب نیست و رشد نمی‌کند.
چطور با شپشک‌های آردآلود مبارزه کنیم؟
- حذف فیزیکی با الکل: یک تکه پنبه را به الکل سفید (الکل ایزوپروپیل ۷۰ درصد) آغشته کنید و شپشک‌ها را یکی یکی با آن پاک کنید. الکل پوشش مومی آن‌ها را از بین می‌برد و باعث مرگشان می‌شود.
- صابون حشره‌کش و روغن چریش: این محلول‌ها را به طور منظم و کامل روی گیاه اسپری کنید، به خصوص در نقاطی که شپشک‌ها پنهان شده‌اند.
- شستشو: با فشار آب می‌توانید تعدادی از آن‌ها را از روی گیاه بشویید.
۵. تریپس‌ها (Thrips)
تریپس‌ها حشرات بسیار کوچک (حدود ۱ تا ۲ میلی‌متر)، باریک و کشیده هستند که رنگ‌های مختلفی از سیاه و قهوه‌ای تا زرد دارند. آن‌ها بال‌های ریشک‌دار دارند و خیلی سریع روی گیاه حرکت می‌کنند. تریپس‌ها با سوراخ کردن سلول‌های گیاه و مکیدن شیره آن‌ها، باعث آسیب می‌شوند و گاهی اوقات می‌توانند بیماری‌های ویروسی را هم منتقل کنند.
نشانه‌های وجود تریپس:
- نقاط نقره‌ای یا خاکستری روشن روی برگ‌ها: این نقاط شبیه خراشیدگی‌های کوچک روی سطح برگ هستند.
- بدشکل شدن و پیچ خوردن گل‌ها و برگ‌های جوان.
- فضولات ریز و سیاه رنگ روی برگ‌ها: شبیه دانه‌های ریز فلفل هستند.
- رنگ‌پریدگی گل‌ها و ایجاد لکه‌های قهوه‌ای روی گلبرگ‌ها.
چطور با تریپس‌ها مبارزه کنیم؟
- کارت‌های چسبنده آبی یا زرد: تریپس‌ها به رنگ آبی جذب می‌شوند، پس کارت‌های آبی می‌توانند به شما در تشخیص و به دام انداختن آن‌ها کمک کنند.
- شستشوی منظم: شستشوی گیاه با آب می‌تواند تعداد آن‌ها را کم کند.
- روغن چریش و صابون حشره‌کش: اسپری منظم این محلول‌ها.
۶. کرم‌های برگ‌خوار (Caterpillars)
کرم‌های برگ‌خوار در واقع لارو یا بچه پروانه‌ها و شب‌پره‌ها هستند. آن‌ها بدن نرم و استوانه‌ای دارند و با دهان قوی خود، برگ‌ها و گاهی گل‌های گیاه را می‌خورند. اندازه و رنگشان بسته به نوع پروانه متفاوت است.
نشانه‌های وجود کرم برگ‌خوار:
- سوراخ‌های بزرگ و نامنظم روی برگ‌ها: این واضح‌ترین نشانه است.
- دیدن فضولات سیاه و ریز: این فضولات شبیه گلوله‌های کوچک و سیاه روی برگ‌ها یا زیر گیاه هستند.
- مشاهده مستقیم کرم‌ها: ممکن است خود کرم‌ها را روی برگ‌ها یا ساقه‌ها ببینید.
چطور با کرم‌های برگ‌خوار مبارزه کنیم؟
- برداشت دستی: ساده‌ترین و بهترین راه، برداشتن کرم‌ها با دست و از بین بردن آن‌هاست.
- اسپری آب پرفشار: برای از بین بردن کرم‌های کوچک‌تر و تخم‌های آن‌ها.
- استفاده از Bt (Bacillus thuringiensis): این یک باکتری طبیعی است که فقط به کرم‌ها آسیب می‌زند. وقتی کرم‌ها برگ‌های اسپری شده با Bt را می‌خورند، بیمار می‌شوند و از بین می‌روند. این روش برای انسان، حیوانات خانگی و حشرات مفید کاملاً بی‌ضرر است.
مهمترین کارهایی که برای پیشگیری از آفات باید انجام دهید:
پیشگیری همیشه بهتر از درمان است! با این کارها می‌توانید تا حد زیادی از شر آفات در امان باشید:
- بازرسی مرتب گیاهان: حداقل هفته‌ای یک بار تمام گیاهان خود را با دقت بررسی کنید. به زیر برگ‌ها، نوک شاخه‌ها و غنچه‌ها بیشتر توجه کنید. هر چیز مشکوکی را جدی بگیرید.
- قرنطینه گیاهان جدید: هر گیاه جدیدی که می‌خرید را برای چند هفته در مکانی جداگانه (دور از بقیه گیاهان) نگه دارید. این کار باعث می‌شود اگر آفت یا بیماری داشت، به بقیه گیاهان شما سرایت نکند.
- تمیز نگه داشتن محیط: برگ‌های خشک و آلوده را از روی گیاه جدا کنید و محیط اطراف گلدان‌ها یا باغچه را تمیز نگه دارید. علف‌های هرز را از بین ببرید، چون می‌توانند پناهگاه آفات باشند.
- آبیاری و تغذیه درست: گیاهان قوی و سالم، کمتر به آفت‌ها مبتلا می‌شوند. نه خیلی زیاد آبیاری کنید و نه خیلی کم. کوددهی را هم به اندازه و طبق نیاز گیاه انجام دهید.
- تهویه مناسب: مطمئن شوید هوا به خوبی در اطراف گیاهان جریان دارد، به خصوص در گلخانه‌ها یا داخل خانه. هوای تازه از تجمع آفات و بیماری‌های قارچی جلوگیری می‌کند.
با رعایت این نکات، می‌توانید به طور موثر از گیاهان زینتی خود در برابر آفات محافظت کرده و از زیبایی و سرسبزی فضای خود لذت ببرید. یادتان باشد، تشخیص زودهنگام آفت و اقدام سریع، کلید موفقیت در کنترل آن‌هاست. اگر سؤالی داشتید یا با آفت خاصی مواجه شدید که نتوانستید آن را کنترل کنید، حتماً با یک متخصص گیاه‌پزشک مشورت کنید.
دیدگاه خود را بنویسید